به گزارش قدس خراسان، براساس آخرین اعلام جهاد کشاورزی خراسان رضوی، این استان هزار و ۳۷۶ واحد صنایع تبدیلی و تکمیلی محصولات کشاورزی دارد؛ اما با وجود خشکسالی‌ها و کمبود منابع آبی، تعطیلی در انتظار صنایع تبدیلی و تکمیلی است.
رئیس دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی در گفت‌وگو با خبرنگار ما عنوان می‌کند: صنایع تبدیلی و تکمیلی در گذشته برای خراسان رضوی به دلیل وجود آب و تولید تکمیلی روی محصولات مختلف کشاورزی یک صنعت استراتژیک بود و برای استان بسیار اهمیت داشت و باید گفت عمده صنایعی که در بخش صنایع تبدیلی کشاورزی ایجاد شده، در خراسان رضوی است.
علی‌اکبر لبافی می‌گوید: در حال حاضر که با خشکسالی مواجه هستیم، باید این کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی از طریق استان‌های دیگر که آب و محصولات کشاورزی دارند، اقدام به تأمین مواد اولیه برای ظرفیت تولیدی خود کنند یا اینکه این واحدها با ظرفیت‌های حداقلی مشغول به کار باشند . با توجه به کاهش بارندگی‌ها و کاهش منابع آبی، این شرایط بدتر خواهد شد و امیدی به بهبود نیست.
وی تعداد این کارخانه‌ها در استان را مازاد بر نیاز می‌داند و می‌افزاید: در دهه‌های گذشته شرایط منابع آبی در استان بهتر بود و به طور نسبی کشاورزی هم رونق خوبی داشت و همین امر سبب شد کارخانه‌های صنایع تبدیلی در خراسان رضوی مازاد بر نیاز استان ایجاد شوند و عمده فعالیت این کارخانه‌ها افزون بر تأمین نیاز داخلی استان، صادرات به خارج از کشور و تأمین نیاز استان‌های دیگر بوده و اکنون طبیعی است کارخانه‌ها با مشکل تأمین مواد اولیه مواجه شوند.
قوانین نابه‌جا، نمک بر زخم معضلات تولید است
لبافی این کاهش منابع آبی را یک چرخه تأثیرگذار بر همه بخش‌ها عنوان و تشریح می‌کند: خشکسالی ضمن کاهش محصولات کشاورزی موجب کاهش دام هم شده و بر میزان تولید کارخانه‌های تولید محصولات لبنی و پروتئینی نیز اثرات خود را می‌گذارد. به عنوان مثال حدود ۷۰تا ۸۰درصد کارخانه‌های لبنیات استان در بخش تولید فراورده‌های پنیر پیتزا و تأمین نیاز این بازار فعال هستند؛ اما با توجه به موارد ذکر شده و وضع مقررات ناگهانی مشکلات عمده‌ای در این بخش وجود دارد.
وی در تکمیل توضیحات خود می‌گوید: کارخانه‌های قند استان به صورت کامل به چغندرقند کشت شده در استان‌های غرب کشور وابسته شده و حمل و نقل از سمت غرب به سمت شرق بسیار هزینه‌بر است و سبب می‌شود تولید محصولی مانند قند دیگر توجیه اقتصادی و فنی نداشته باشد. در حوزه خوراک دام هم همین وضعیت وجود دارد و ظرفیت کارخانه‌های خوراک دام چند برابر نیاز استان است و دو برابر ظرفیت، کارخانه‌های آرد در استان داریم. باید تأکید کرد در شرایط موجود حفظ کسب و کارهای صنایع تبدیلی در استان به ویژه در تولید انواع کمپوت، رب و قند به نسبت سخت است.
رئیس دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی تشریح می‌کند: صنایع تبدیلی زیرمجموعه جهاد کشاورزی بوده و چالش استان نبود آب و مشکل بودن توسعه کشاورزی در استان است. بنابراین حفظ صنایع تبدیلی در استان نیاز به برنامه‌ریزی، تدبیر و مساعدت جدی و جدید دارد.
کشت فراسرزمینی در چالش رایزنی
لبافی ضمن اشاره به راه‌حل‌های موجود ادامه می‌دهد: در استان با توجه به خشکسالی‌ها، توسعه کشاورزی امکان‌پذیر نیست مگر اینکه در حوزه تولیدات گلخانه‌ای و کشت‌های کم‌آب‌بر مانند زعفران اتفاقات جدی بیفتد. آمار و اطلاعات نشان می‌دهد اشتغال در بخش کشاورزی کاهش پیدا کرده است. بنابراین دو رویکرد را می‌توانیم در استان برای چرخه ایجاد شده دنبال کنیم که توسعه کشت‌های گلخانه‌ای در استان و تأمین مواد اولیه از استان‌های دیگر، یکی از این موارد است.
وی عنوان می‌کند: دومین رویکرد، حرکت به سمت و سوی کشت‌های فراسرزمینی است. در هرات یا کشورهای اطراف پروژه‌ای در دست اقدام داریم تا بتوانیم کشت فراسرزمینی با اولویت کشت چغندرقند را به سرانجام برسانیم که با وجود برگزاری جلساتی در این زمینه هنوز به نتیجه نرسیده‌ایم. راهکار کشت فراسرزمینی نیازمند همراهی وزارت جهاد کشاورزی بوده چون متولی است و باید رایزنی و پیگیری کند؛ اما مشخص نیست آیا در فضای جهاد کشاورزی چنین نگرشی وجود دارد یا خیر. بحث بازچرخانی آب هم وجود دارد؛ اما محیط زیست و بهداشت ملاحظات خود را در این زمینه دارند و نمی‌توان هر نوع کشتی را با این آب انجام داد و تحقق آن نیازمند رعایت معیارهای سختگیرانه است. بنابراین یافتن راه‌حلی برای خارج کردن واحدهای تبدیلی و تکمیلی از مشکل تأمین مواد اولیه باید به صورت جدی در دستور کار قرار بگیرد تا شاهد تعطیلی کامل واحدها در این بخش نباشیم.
شاید اگر روزگاری در خراسان رضوی برنامه‌ریزی و نیازسنجی دقیقی صورت می‌گرفت و براساس مطالعات، صنایعی در استان ایجاد می‌شد که وابستگی کمتری به آب داشتند، امروز این خطر برای واحدهای مزبور احساس نمی‌شد که مازاد بر نیاز استان ایجاد شده‌اند. به هر تقدیر این واحدها در حال حاضر بخشی از ثروت استان هستند و نمی‌توان به راحتی بر این منابع چشم بست.
در کنار این موضوع سال‌هاست در مورد ضرورت کشت گلخانه‌ای در کشور صحبت و بر نیاز آن به این نوع کشاورزی تأکید می‌شود؛ اما تحقق نیافتن این موضوع به طور کامل، خود جای سؤال است و حتی این پرسش هم مطرح می‌شود چه حمایتی از محصولاتی مانند گل رز که ارزش افزوده زیادی برای استان به ویژه در بخش صادرات ایجاد می‌کند و به نوعی کم‌آب‌بر و گلخانه‌ای هم محسوب می‌شود انجام شده تا تولیدکنندگان در این حوزه یا حوزه‌های دیگر دلگرم‌تر شوند.
کشاورزی استان سرشار از قاعده‌هایی است که یا نانوشته‌اند یا برنامه ندارند یا اینکه اگر اوضاع خوبی هم دارند، شاید چندان مورد حمایت نیستند و همه این موارد نشان‌دهنده ضعف برنامه‌ریزی در بخش کشاورزی استان است. هر چند نمی‌توان منکر تلاش‌ها در این بخش شد؛ اما تا زمانی که این قاعده براساس برنامه‌ریزی سرانجامی نداشته باشد، این تلاش‌ها هم نادیدنی است.
خبرنگار: طاهره فجر داودلی
نظر شما